GAUR8

Duela 110 urte jaio zen Arthur Miller antzerkigile eta gidoilaria

New Yorken jaio zen duela 110 urte Arthur Miller antzerkigile ospetsua. Injustizia soziala, giza duintasunaren galera eta ‘amerikar ametsaren’ ilusioa izan ziren landutako gai garrantzitsuenak.

Millerren erretratu ezaguna.
Millerren erretratu ezaguna. (Wikimedia)

Arthur Miller estatubatuar antzerkigile eta gidoilari ospetsua izan zen, XX. mendeko dramaturgo garrantzitsuenetako bat. 1915eko urriaren 17an jaio zen, duela 110 urte, New Yorkeko Harlem auzoan, familia judu ertain batean. Gaztetan, 1929ko Depresio Handiak bere familia ekonomia suntsitu zuen, eta esperientzia horrek eragin handia izan zuen bere lanetan: injustizia soziala, giza duintasunaren galera eta ‘amerikar ametsaren’ ilusioa dira bere antzezlanetan maiz agertzen diren gaiak.

Michiganeko Unibertsitatean ikasi zuen, eta bertan hasi zen antzerkia idazten. Bere lehen lan arrakastatsua ‘All My Sons’ (1947) izan zen, Bigarren Mundu Gerraren ondorengo enpresa-moralaren hipokresiari buruzko antzezlana. Handik bi urtera, ‘Death of a Salesman’ (1949) lanarekin ospea lortu zuen betiko. Willy Loman protagonistaren bidez, Millerrek gizarte kapitalista batean gizaki arruntaren porrota eta identitatearen krisia irudikatu zituen. Antzezlan hori Pulitzer sariarekin eta Tony sariekin saritua izan zen, eta gaur egun ere antzerki unibertsalaren klasiko nagusietakoa da.

Lan arrakastatsu horietatik abiatu eta ibilbide oparoa izan zuen antzerkigileak. 2005eko otsailaren 10ean hil zen, 89 urterekin. Adituek «mundu modernoaren balioen hauskortasuna» erakutsi zuela azaltzen dute eta bere ahots etiko eta soziala oraindik bizirik dagoela literaturan eta antzerkian.