Francisco Yriarte, argazkiak margotu zituen militar arabarra

Jaio zenetik, argazkigintzak eztabaidak piztu ditu artearen munduan, bere garaiko beste berrikuntza batzuekin gertatu zen bezala. Bere agerpenak tradizionalaren eta berritzailearen arteko talka ekarri zuen, artisten eta zientzialarien arreta neurri berean erakarriz. Artista batzuek gogotsu hartu zuten teknika hori; beste batzuek, berriz, beren pinturetarako tresna gisa erabili zuten, edo argi eta garbi kritikatu zuten. Azken horien artean zeuden margolari miniaturistak, argazkigintza arimarik eta kolorerik gabeko teknikatzat hartzen zutenak. XIX. mendearen amaieran, koloretako argazkigintzan aurrerapen txikiak izan ziren. "Novedades Fotograficas" (1891) aldizkari bilbotarrak aurrerapen horiek goraipatu zituen, Kodak kamera bezalako berrikuntzak nabarmenduz eta kolore naturalen erreprodukzio leiala lortzeko erronkari buruz hausnartuz, garai hartan oraindik lortu ezin zen helburua. Kolorea errealismoz irudikatzeko etengabeko bilaketan, argazkilari profesionalek zein zaleek beren argazkiak margotzea erabaki zuten. 1907an Lumiere anaiek plaka autokromoa merkaturatu aurretik, teknika horiek erabili zituzten euskal argazkilarien irudi gutxi iritsi dira gaurdaino. Aitzindari horien artean, aipatzekoa da Francisco Yriarte militar gasteiztarra; argazkizale honen obra koloreztatuak gaur egun arte iraun baitu. Irudi horiek, gehienbat bere seme-alaben erretratuak, kolorearen erabilera zorrotza eta arreta handiz zaindutako konposizioa dituzte ezaugarri. Batzuek zigilu lakratu bat daramate, "arteak duintasuna ematen du" goiburuarekin. Francisco Yriartek, Espainiako armadako kapitainak, paper nabarmena izan zuen Bizkaiko meatze-greben errepresioan 1903an, gobernuak ezarritako gerra-egoeran. Irudi hauetan agertzen diren Yriarteren semeek karrera militarrak jarraitu zituzten nagusiki. Horietako bat 1934ko Asturiasko Iraultzan langileen errepresioan parte hartzen ari zela hil zen. Yriarteren argazki-artxiboa, modu ezezagunean, duela urte gutxi batzuk Azpeitiko senide urrun batzuengana iritsi zen.