Aire zabaleko jatorduak eta elikadura intoxikazioak, udako postalaren parte

Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, urtero gaixotzen diren hamar lagunetik bat elikadura intoxikazioen ondorioz izaten da. Tenperaturak gora egiten duenean, ohikoak izaten dira bakterioek, germenek eta parasitoek eragindako ondoezak. Uda eta aire zabaleko jatorduak, gozagarri bezain arriskutsu.

Uda. Hondartzako jatorduak, mendiko mokaduak eta barbakoak. Udako postalaren parte dira aire zabaleko jatorduak eta hozkailu eramangarriak. Patata tortilla, entsaladilla errusiarra, ogitartekoak, frutak, garagardoak, freskagarriak... Baina hozkailuak gaizki manipulatzen badira, intoxikazio eta gaixotasun iturri izan daitezke. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) txosten batek adierazi duenez, munduan urtero gaixotzen diren hamar pertsonatik bat elikadura intoxikazioen ondorioz izaten da; bakterioek, germenek eta parasitoek eraginda. Eta ohikoagoak dira tenperaturak gora egiten duenean.

Adituen arabera, garrantzitsua da hozkailu eramangarriek elikagaiak lau graduko edo gutxiagoko tenperaturan mantentzeko gaitasuna izatea. Komenigarria da elikagaiak edo edariak aldez aurretik izoztuta eramatea; ur botilak, adibidez. Horrek denbora luzeagoan tenperatura baxua mantentzen laguntzen du, desizozte progresiboak hozgarri natural gisa jokatzen baitu. Hozkailuak aipatutako lau gradutik behera eduki behar ditu une oro elikagaiak, eta giro-tenperatura 30 gradukoa baino gehiagokoa bada, ez dute ordubete baino gehiago igaro behar hotzetik urrun. Gainera, izotz metagailuak erabili behar dira, eta hozkailua itxita eta itzalpean eduki.

Udan, germenen ugalketa hiru faktoreren konbinazioaren ondorioz gertatzen da: tenperatura altuak, hezetasuna eta eguraldia, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) ohartarazi duenez. Bakterio gehienak modu optimoan ugaltzen dira 37 gradurekin. Ugalketa hori zailtzeko, elikagaiak lau gradutik behera edukitzeaz gain, kozinatzen badira, gutxienez bi minutuz 65 gradura iritsi behar dira. Agente toxikoak ugaritzea 4 eta 60 gradu artean gertatzen da, txosten zientifikoen arabera. Hezetasunak germenak hondakin organikoetan ugaltzea errazten du, eta oso azkar zabaldu daitezke, kontsumitzailearengan kalteak eraginez.

Tenperatura egokiari luzaroago eusteko, garrantzitsua da hozkailua itzaletan izatea, edo itsasoaren edo ibaiaren ertzean. Neurri horiekin ahalik eta gehien murrizten da eguzkiaren aurreko esposizioa, tenperatura hain azkar igo ez dadin.

Elikagaiak hozkailuan behar baino gehiago uztea saihestu behar da, bereziki galkorrak badira; izan ere, bakterioak ugaltzeko arriskua areagotu egiten da.

Hozkailu motordunak dira tenperatura baxuak mantentzeko eraginkorrenak eta sofistikatuenak, baina haien pisuak eta tamainak garraioa zaildu dezakete. Izotz-blokeak edo jela-puskak dituzten hozkailu tradizionalak lagungarrienak eta merkeenak dira, aukera praktiko eta arina, nahiz eta izotza behin eta berriz jarri behar den, hozte jarraitua bermatzeko.

Hobe dira elikagai ez-galkorrak, hala nola fruitu lehorrak, lataratuak eta egosiak, hala nola tortillak (ondo eginak) eta lekaleak, gordinek baino karga mikrobiano txikiagoa baitute. Saihestu beharreko elikagaiak gordinak dira, hala nola haragiak edo arrainak, kutsatzeko arrisku handia dutelako, baita esnekiak edo saltsak ere, tenperatura aldaketekiko sentikorrak baitira.

Elikagaien Segurtasunerako eta Nutriziorako Espainiako Agentziak (AESAN) hozkailuetan segurtasun erlatiboarekin eraman daitezkeen elikagaien zerrenda bat gomendatu du, besteak beste: ebaki gabeko fruta osoa (sagarrak, bananak, mahatsak), fruitu lehorrak eta ogia, hestebete onduak (urdaiazpiko ondua, saltxitxoia, txorizoa), gazta onduak, kontserbak (atuna, sardinak, muskuiluak eskabetxean), olioz eta ozpinez (arrautzarik eta saltsarik gabe) ondutako entsaladak, ura, edari itxiak eta aldez aurretik hoztuak.