Sagastaren tiroen gaua edo Guardia Zibilak Donostian sei herritar hil zituenekoa

107 urte dira gaur Sagastaren tiroen gaua izenarekin ezagutzen diren gertakarietatik. Euskal foruen aldeko protesta herritarren testuinguruan, gertakariok Donostian izan ziren 1918an. Guardia Zibila mobilizazio baten aurka oldartu eta sei hildako eragin zituen, baita 30 zauritu larri ere. 

Gamazadaren osteko urteetan, foruen aldeko hainbat mobilizazio izan ziren Euskal Herrian. 1918. urteko abuztuaren 27a eta 28aren arteko gauean izan ziren gertakariak Sagastaren tiroen gaua bezala jaso ditu historiak. Guardia Zibilak sei pertsona hil zituen Donostian eta hainbat zauritu eragin zituen.

Praxedes Mateo Sagasta gobernuburu espainola Donostian zegoen, bertan ematen baitzituen udak familiarekin. Igandea zen, eta udal bandaren kontzertua zegoen Boulevardeko kioskoan. 

Publikoaren zati bat ‘Gernikako Arbola’ jotzeko eskatzen hasi zen. Donostiako alkateak debekatua zuen pieza hori jotzea, eta bandaren zuzendariaren ezezkoaren aurrean, tentsioa areagotzen joan zen.

Garaiko kronikak dio herritarrak kioskora igo eta abestia kantatzen hasi zirela. Handik Sagastak ostatu hartu zuen Londres Hotelera joan zen protesta ‘Biba foruak’, ‘Gozen Sagastaren etxera!’ eta errepublikaren aldeko oihuen artean.

Hotelera iritsi zirenean, hiru aldiz kantatu zuten Iparragirreren ereserkia, zutik eta txapela kenduta. Hotelean sartzen saiatu ziren. Guardia Zibila agertu eta mobilizazioaren aurka oldartu zen. Sei hildako eragin zituen, bost gizon eta emakume bat: Rufino Azpiazu Etxeberria, Bixente Urtzelai Fernandez, Bernardina Gartzia Blanco, Juan Justo Perez Villagarai, Juan Jose Artza Martxuena, eta Martin Oses Etxeberria. Larri zauritu zituen beste 30 pertsona eta 60 lagun inguru atxilotu zituen.

Hurrengo egunetan protestak izan ziren Gobernu Zibilaren aurrean, heriotzak salatu eta atxilotuak askatzeko eskatzeko. Bilbora ere zabaldu ziren mobilizazioak, eta abuztuaren 30ean, jendetza bildu zen Donostiako Boulevardeko kioskoan Gernikako Arbola kantatzeko.