Azkona Perez anaiek 1928an filmatutako lana, Zierbenan

“El Mayorazgo de Basterretxe”, Mauro eta Victor Azkona Perez anaiek 1928an filmatutako zinema mutuko filma, garai hartako Euskal Herrira sartu-irten garrantzitsuenetako bat da. Azkona Perez anaiak Fiteron (Nafarroa) jatorria zuten eta Barakaldon bizi ziren zinemagile eta argazkilariak izan ziren. Filma Pierre Lhanderen “Mirentxu” eleberrian oinarritzen da. Jesus Larrea, Bizkaiko Museo Etnografikoko zuzendaria izandakoa, dekoratuetako aholkulari izan zen. Besteak beste, Margarita Arregi, Victor Barquilla, Lucia Basterretxea, Martina Basterretxe, Faustino Bilbao, Juan Bilbao eta Elvira Castro aktoreek parte hartu zuten. Filma Donostian estreinatu zen 1928ko abenduaren 19an, Principe Antzokian, eta 1929ko urtarrilaren 24an iritsi zen Bilbora, Olimpia Aretoan proiektatu zen. Jesus Guridik konposatutako soinu-bandak Jose Maria Franco konpositorearen moldaketak izan zituen. Filmaren publizitatea egiteko, besteak beste, esaldi hauek erabili zituzten: “Eskualdeko zinema-gertakari handiena. Film nazionala. Euskal giroa. Euskal artistak. Euskal paisaiak. Euskal ekoizpena. Dena da euskalduna film honetan”. “El Pueblo Vasco” bezalako komunikabideetan espezializatutako kritikak ez zuen alde batera utzi proposamena, eta honelako balorazioak egin zituen: «Oso onargarria da Mauro Azkona ‘Griffith barakaldarraren’ asmo artistikoa, abentura zinematografiko honen arriskuei aurre eginez, ondo eraikitako eta giro atsegineko film interesgarri bat filmatu baitu». Primo de Riveraren diktadura betean, gobernadore zibilak egindako zentsurak ikurrina agertzen zen eszenak filmatzea debekatu zuen. Irudian nahiko hondatuta dagoena, Zierbenako portuan filmatu zen une bat da. Halaber, etiketa bat dago “El Mayorazgo de Basterretxe / Euskal Giroko Film Nazionala” inskripzioarekin, Basterretxe anaiak irudikatzen dituen bikote baten marrazkiarekin eta Azkona ekoizpenen logotipoarekin batera: ilargiak kulunkatutako katu bat.